بذر قارچ خوراکی (اسپان)

تاریخچه:

اولین بذر ناشی از کشت خالص قارچ در سال 1905 در کشور آمریکا تولید شد . بذر یکی از فاکتور های مهم در امر پرورش قارچ خوراکی است. البته کمپوست در درجه اهمیت بالاتری قرار دارد.اما این دو دقیقا” مانند تکه های یک پازل ، مکمل هم هستند . در تولید بذر قارچ خوراکی  از گندم به عنوان پایه ای که میسیلیوم روی ان رشد می کند استفاده می شود. تهیه بذر  قارچ روی بذور غلات برای اولین بار توسط سیندن در ال 1932 انجام پذیرفت .میسیلیوم از رطوبت و نشاسته گندم جهت رشد استفاده می کند و درضمن ، گندم امکان  پخش شدن در کمپوست در حین کشت را دارد.و مراکز رشد مستقیم را در کمپوست تامین می کند.شرکت های  ایتال اسپان ، سومیسل ، دارلینگتون  و سیلوان از تولید کنندگان تجاری بذر  در دنیا می باشند. در حال حاضر در کشور ما نیر بیشتر سویه های 512-107- 15 A -130-730 از مصرف بیشتری برخوردار هستند .

روش تهیه بذر قارچ صدفی:

برای واحدهای تولیدی کوچک بهتر است تا بذر قارچ را خریداری نمایند تا اینکه خودشان اقدام به تولید آن نمایند.زیرا خرید تجهیزات تولید قارچ به صرفه نیست. ولی برای واحد های تولیدی بزرگ از نظر اقتصادی بهتر است تا بذر قارچ را خودشان تهیه و تولید کنند . با این کار علاوه بر اینکه از نظر اقتصادی به صرفه است از لحاظ اینکه مواد اولیه یعنی بذر با کیفیت خوب و در نهایت تولید قارچ با کیفیت را در پی خواهد داشت. برای تولید بذر نیاز به یک ماده زمینه ای مناسب است که معوملا از گندم استفاده میشود. زیرا گندم با شرایط و اقلیم آب و هوایی کشور ما سازگار تر است.

نوع گندم مورد استفاده در تولید بذر معمولا ” از نوع دیم و سرداری است . این نوع گندم در هنگام پخت از مقاومت بیشتری  نسبت به گندم های ابی  برخوردار است و کمتر نشاسته پس می دهد.

گندم مورد استفاده باید تمیز و بدون شکستگی و سبوس و… باشد. از مورد استفاده قراردادن گندم های دارای سیاهک باید خودداری نمود، چرا که اتوکلاو را با مشکل مواجه می کند.

پس از مرجله پخت گندم و بعد از ابکش کردن و خشک کردن آن ، با اضافه کردن سنگ گچ و کربنات ، میزان رطوبت و PH   را تنظیم نموده و سپس بسته های بذر  در داخل اتوکلاو قرار می گیرند  و در دمای 120 درجه سانتیگراد و فشار بالای  1.2 اتمسفر  به مدت 1 تا 2 ساعت اتوکلاو می شوند .  البته زمان اتوکلاو ، حجم کیسه های موجود ، نوع اتوکلاو و ایزوله آن ، سیستم پخش بخار ورودی متغیر است . ممکن است اتوکلاوی در فشار 2 اتمسفر بتواند دمای 121 در جه سانتیگراد را تامین کند.

پس از خروج کیسه ها از اتوکلاو خشک شدن آنها در اتاق خشک کننده (Colling room ) کیسه ها به اتاق تلقیح ( inculation room ) منتقل شده و با بذر مادری تلقیح می شوند.

پس از اضافه نمودن بذر به کیسه  در داخل اتاق رشد  به مدت 14  روز رشد آنها کامل می شود.

البته در این مدت تقریبا” در روز هشتم جهت پخش موثر میسیلیوم در کیسه ها ، بذر ها به اصطلاح برزده می شوند.تا میسیلیوم به طور کامل در کیسه پخش شود و آلودگی در صورت وجود ، خود را نمایان کند.الکل اتیلیک ، کلروفرم و آب مقطر باعث افزایش جوانه زنی اسپور در محیط آگار دار می شود. در مرحله جوانه زنی اسپور در قارچ دکمه ای ، توده اسپور به رنگ قهوه ای مایل به ارغوانی در می آید.

در روز چهاردهم بذر ها آماده خروج از اتاق رشد جهت فروش و یا کشت هستند PH مواد پس از استریل در تهیه بذر غلات بین 6.7 -6.5 است . اسپان تولید  شده از پرلیت و سبوس ، به راحتی از هم باز شده و به نسبت ارزان است.همچنین به مدت طولانی می توان نگهداری نمود. اما اسپان تولید شده به صورت بلوک آجری ، باعث انتقال آفات و بیماری ها می شود .جوانه زنی اسپورها در دمای بالاتر از 9 درجه و پایین تر از 3 درجه سانتیگراد متوقف می شود.

نکته: لازم است گفته شود که این مراحل فقط برای آشنایی بیشتر با تولید بذر قارچ است و زیاد مورد استفاده قرار نمیگیرد . تولید بذر قارچ معمولا در آزمایشگاه های صنعتی با رعایت بهداشت و استانداردهای زیادی صورت میگیرد.و بعد در بازار به فروش  کمپوست قارچ و بذر قارچ پرداخته میشود.