خاک پوششی (Casing soil)

همه ما از نقش کمپوست در پرورش قارچ آگاه هستیم چون مواد غذایی و آب را در اختیار قارچ قرار می دهد و باعث رشد و نمو آن می شود. بر خلاف کمپوست، خاک پوششی قارچ نباید هیچ ماده غذایی داشته باشد. همه مواد غذایی مورد نیاز قارچ باید از کمپوست فراهم شود. خاک پوششی موجب تبادل کافی آب و گازها از کمپوست به فضای سالن می شود. توسط همین تبادلات گازی و تبخیر آب، دمای کمپوست قارچ قابل کنترل می باشد. خاک پوششی همچنین به عنوان مخزن ذخیره آب برای رشد قارچ عمل می کند. این مخزن باید ظرفیت بالایی در نگهداری آب داشته باشد. چون به ازای هر کیلوگرم قارچ، حدود دو کیلوگرم آب لازم است. یک لیتر جذب قارچ می شود و یک لیتر برای تبخیر مصرف می شود. بنابراین یک فلاش 17 کیلوگرم در متر مربع، حدود 34 لیتر آب نیاز دارد. اولین فلاش، مقدار زیادی از این آب را از خاک پوششی جذب می کند. فلاش دوم و سوم بیشتر آب خود را از کمپوست می گیرند. برای انتقال آب از کمپوست به قارچ در فلاش دوم و سوم، خاک پوششی باید مرطوب باشد تا این انتقال به راحتی صورت بگیرد. بنابراین خاک پوششی باید بتواند مقدار زیادی رطوبت را در خود نگهداری کند، بدون آن که مستقیما (در اثر نیروی ثقل) آن را از دست بدهد .
خاک پوششی همچنین یک لایه محافظ برای کمپوست ایجاد می کند، بطوریکه مانع از خشک شدن کمپوست می شود و آن را در برابر بیماریها حفاظت می کند. به همین جهت تاکید می شود که خاک پوششی حتما تمیز و عاری از آلودگی باشد. اگر خاک پوششی برای مدت طولانی در مزرعه انبار شود، می تواند اسپورهای انواع قارچهای مخرب و رقیب را در خود جذب کند و باعث آلودگی قارچ خوراکی شود.
اثر خاک پوششی بر قارچها
نوع خاک پوششی اثر زیادی بر وزن قارچ و اندازه آن دارد. هر چه بافت خاک سنگین تر باشد، وزن قارچ ها سنگین تر خواهد بود. در خاک سنگین تعداد قارچها در واحد سطح کاهش پیدا می کند، چون میسلیوم کمتری در خاک سنگین رشد می کند. خاک سنگین به طور کامل توسط میسلیوم قارچ کلونیزه نمی شود. در نتیجه خاک دیرتر خشک می شود. وقتی که میسلیوم کمتری در خاک وجود داشته باشد، تعداد ته سنجاقی های کمتری در واحد سطح تشکیل می شود.
از طرف دیگر در خاکهای سبک، تعداد ته سنجاقی های زیادی در واحد سطح تشکیل می شود. مهمترین مشکل تعداد قارچ زیاد در واحد سطح این است که همه آنها به قارچ کامل تبدیل نمی شوند و پین مردگی زیاد می شود. نکته مهم در انتخاب خاک پوششی این است که همیشه بافت آن ثابت باشد. یعنی هر دفعه از یک ترکیب جدید استفاده نشود چون با تغییر بافت و ظرفیت نگهداری آب آن، نحوه مدیریت آن تغییر می کند که موضوعی مشکل ساز خواهد بود.
برای تولید قارچهای با کیفیت، ثبات میزان تبخیر از خاک پوششی لازم است. زمانی این ثبات حاصل می شود که خاک پوششی به اندازه کافی حاوی فیبرهای بلند باشد. این فیبرها مانع از به هم پاشیدگی بافت خاک بعد از آبیاری می شوند. در خاک پوششی خشک، میسلیوم های ضعیف بهتر رشد می کنند که خصوصیت مطلوبی نیست. ولی در خاک مرطوب بیشتر میسلیومهای قوی رشد می کنند. اگر خاک پوششی خیلی ریز باشد (شنی)، میسلیوم ها همه فضای خاک را پر می کنند و جایی برای ذخیره آب باقی نمی گذارند.
آزمایشات نشان داده است که در خاک پوششی باکتریهایی هستند (سودوموناس پوتیدا)که موجب القای پین دهی در میسلیوم ها می شوند. البته نقش های دیگری هم برای آن در نظر گرفته اند. بنابراین خاک پوششی را بهتر است استریل نکنیم ، بلکه پاستوریزه کنیم تا جمعیت این باکتریهای مفید کاملا از بین نروند.